ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Οι κοινωνικές επιπτώσεις του
άγχους.
Το άγχος (στρες) θεωρείται
από πολλούς επιστήμονες αλλά και απλούς ανθρώπους ως η «μάστιγα» του 20ου αιώνα
και το κυριότερο αίτιο όλων σχεδόν των παθήσεων που θα αντιμετωπίσει η
ανθρωπότητα τον 21ο αιώνα. Εκατοντάδες-αν όχι χιλιάδες –βιβλία έχουν γραφτεί
για το καυτό αυτό θέμα και η λέξη «άγχος» και «στρες» είναι ίσως από τις
περισσότερο χρησιμοποιούμενες στο καθημερινό λεξιλόγιο του σύγχρονου ανθρώπου.
Το κοινωνικό κόστος επίσης είναι τεράστιο. Υπολογίζεται στην Μεγάλη Βρετανία ότι
κάθε χρόνο το κόστος του άγχους στην οικονομία από χαμένες ώρες εργασίας και
ιατροφαρμακευτική περίθαλψη υπερβαίνει τα 12 δισεκατομμύρια στερλίνες (περίπου
6 τρισεκατομμύρια δραχμές ή 18 δισεκατομμύρια Ευρώ). Ταυτόχρονα όμως το άγχος
ίσως είναι και η λιγότερο κατανοητή έννοια που χρησιμοποιεί καθημερινά ο
άνθρωπος και αυτό συμπεριλαμβάνει και τον επιστημονικό κόσμο.
Τι ακριβώς είναι το άγχος;
Από πού προέρχεται και ποιοι είναι οι μηχανισμοί του; Πως επηρεάζει το άτομο;
Γιατί θεωρείται ότι προκαλεί παθήσεις; Ποιοι είναι οι μηχανισμοί της
παθογένεσης; Είναι το ίδιο παθογόνο για όλους μας ή υπάρχουν διαφορές και που
οφείλονται αυτές; Έχει σχέση η διατροφή, η νοοτροπία και ο τρόπος ζωής μας με
την εμφάνιση του φαινομένου του άγχους; Εάν ναι πως μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε
αποτελεσματικά και μόνιμα; Αυτά είναι μόνο μερικά από τα ερωτήματα που θα
προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε αυτό το άρθρο.
Η εικόνα που θα
σκιαγραφήσουμε σχετικά με το άγχος, την “εσωτερική” του φύση και την
αποτελεσματική του αντιμετώπιση πιστεύουμε ότι θα είναι συναρπαστική και
πρωτότυπη. Όχι τόσο γιατί θα αναφερθούμε στις τελευταίες σύγχρονες
επιστημονικές απόψεις και έρευνες σε αυτόν τον τομέα όσο για το ότι θα
προτείνουμε μία νέα θεώρηση του προβλήματος που ίσως βοηθήσει τον άνθρωπο να απελευθερωθεί
από αυτή την μάστιγα ή τουλάχιστον να μειώσει τις ολέθριες παθογόνες επιπτώσεις
του σημαντικά. Ταυτόχρονα ελπίζουμε να δείξουμε ότι το άγχος δεν είναι μόνο ένα
πολύπλοκο και παρεξηγημένο θέμα αλλά ίσως και περισσότερο απλό στην
αντιμετώπιση του από ότι πιστεύαμε μέχρι τώρα. Εξαρτάται-όπως και όλα τα
πράγματα στην ζωή - από την θεώρηση μας.
Άγχος-Ποιος είναι ο ορισμός
του;
Είναι ενδιαφέρον ότι ακόμα
και στους πιο προοδευτικούς επιστημονικούς κύκλους ένα από τα μεγαλύτερα
προβλήματα που αντιμετωπίζουν είναι ο ακριβής ορισμός του φαινομένου του
άγχους. Πολλές διατριβές έχουν γραφτεί κατά καιρούς που ασχολούνται σχεδόν
αποκλειστικά με αυτό το πρόβλημα, δηλαδή στον ακριβή ορισμό του άγχους. Κατά
την γνώμη μου αυτό είναι σωστό γιατί χωρίς τον ακριβή ορισμό του φαινομένου θα
είναι δύσκολη – αν όχι αδύνατη- η εξέταση του και επομένως η επιτυχής του
αντιμετώπιση.
Τι είναι λοιπόν το άγχος; Ας
κάνουμε μία σύντομη αναδρομή στο παρελθόν και στην εποχή που το φαινόμενο
παρατηρήθηκε και συστηματοποιήθηκε επιστημονικά.
Στις αρχές του 20ου αιώνα
ένας νεαρός φοιτητής της ιατρικής, ο Hans Selye παρατήρησε ότι πολλοί ασθενείς
που φαινομενικά έπασχαν από τελείως διαφορετικές παθήσεις – καρκίνο,
καρδιοπάθειες, τραυματισμό, ιώσεις κλπ- παρουσίαζαν τα ίδια συμπτώματα. Έλλειψη
ενέργειας, εφίδρωση, αλλαγές θερμοκρασίας, γαστρεντερικά προβλήματα, διαταραχές
των μηχανισμών της όρεξης και. Ενώ πολλοί άλλοι γιατροί ίσως είχαν παρατηρήσει
αυτό το φαινόμενο πριν τον Selye κανείς όμως δεν είχε την περιέργεια να
αναρωτηθεί πως τόσο διαφορετικές παθήσεις – φαινομενικά - είχαν τόσο κοινά και
επαναλαμβανόμενα συμπτώματα.
Η παρατήρηση αυτή οδήγησε τον
Selye μετά από πολλές έρευνες να διαμορφώσει την θεωρία του “στρες” και ο ίδιος
να πάρει τον τίτλο του “πατέρα” του φαινομένου έκτοτε. Η θεωρία του Selye ήταν
απλή στην σύλληψη της αλλά είχε συνταρακτικές επιπτώσεις στον τρόπο που
αντιμετωπίζουμε την παθογένεση γενικά.
Ο Selye πρότεινε ότι κάθε
απειλή που δέχεται ο άνθρωπος - ψυχολογική ή βιολογική όπως είναι η ασθένεια
και ο τραυματισμός – κινητοποιεί τους ίδιους βιολογικούς μηχανισμούς για την
αντιμετώπιση της και αυτό το ονόμασε ως σύνδρομο “Μάχης ή Φυγής”. Το σύνδρομο
αυτό εμπλέκει πολλούς μηχανισμούς του οργανισμού - εξ’ ου και η ονομασία του ως
σύνδρομο- και αποτελεί μία έμφυτη αταβιστική αντίδραση της ανθρώπινης
φυσιολογίας που έχει ως μοναδικό σκοπό της την προετοιμασία για να
αντιμετωπίσει τους κινδύνους που αντιπροσωπεύει ένα – ας πούμε - άγριο θηρίο
πολεμώντας το ή τρέχοντας για να ξεφύγει. Και στις δύο περιπτώσεις ο οργανισμός
κλείνει τις πεπτικές λειτουργίες, αυξάνει τον μεταβολισμό, την ενέργεια και την
αιμοτροφοδοσία στους μύες και κινητοποιεί τον νευρο-ανοσο-ενδοκρινικό άξονα.
Πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτές τις διαδικασίες παίζουν τα επινεφρίδια αλλά και ο
υποθάλαμος του εγκεφάλου. Με λίγα λόγια αυτό που παρατηρήθηκε ήταν μία σχεδόν
άμεση αντίδραση και καθολική κινητοποίηση όλου του οργανισμού για να μπορέσει
να προσαρμοσθεί στα νέα δεδομένα, συγκεκριμένα στην απειλή που αντιμετώπιζε.
Αυτή την αντίδραση ο Selye την ονόμασε ”Σύνδρομο Γενικής Προσαρμογής” ή
“General Adaptation Syndrome” GAS εν συντομία.
Άγχος και ο
Νευρο-Ανοσο-Ενδοκρινικός άξονας.
Ενώ πριν χιλιάδες χρόνια οι
απειλές ήταν διαφορετικού είδους από τις σημερινές παρόλα ταύτα η αντίδραση του
οργανισμού παραμένει η ίδια. Από το στάδιο του συναγερμού με κάθε καινούργια
απειλή, περνάει χρονικά στο στάδιο της προσαρμογής και τελικά στο στάδιο της
εξάντλησης λόγω της συνεχούς κινητοποίησης των διαφόρων οργάνων του
νευρο-ανοσο-ενδοκρινικού άξονα.
Παρόλο που οι αρχικές
εργασίες του Selye δεν είχαν εξετάσει σε βάθος τις επιπτώσεις του άγχους στον
άξονα και ούτε υπήρχαν οι γνώσεις που έχουμε σήμερα για το πώς τα διάφορα
συστήματα του άξονα αλληλοεπηρεάζονται παρόλα ταύτα ήταν αρκετά κοντά στην
πραγματικότητα έστω και αν οι αρχικές απόψεις του Selye περιγράφονται ως
απλοϊκές από ορισμένους ερευνητές σήμερα. Αν μη τι άλλο ο Selye έδωσε έναν
ορισμό και έκανε γνωστό στον κόσμο ένα φαινόμενο που μέχρι τότε αγνοείτο από
την επιστημονική κοινότητα.
Οι επιπτώσεις του συνεχούς
άγχους στον νευρο-ανοσο-ενδοκρινικό άξονα είναι ίσως το κλειδί για να
κατανοήσουμε πλήρως τους μηχανισμούς της παθογένεσης όπως αυτοί προωθούνται από
το άγχος καθώς και τους λόγους για τους οποίους έχει συνδεθεί με όλες σχεδόν
τις παθήσεις, από τον απλό πονοκέφαλο, ημικρανίες, χρόνια κούραση και
δερματοπάθειες μέχρι αυτοάνοσα συμπτώματα, νευρική εξάντληση, καρδιοπάθειες,
σάκχαρο και καρκίνο.
Πολύ απλά και εν συντομία θα
αναφέρουμε ότι ο νευρο-ανοσο-ενδοκρινικός άξονας είναι στην ουσία ένα
υπερσύστημα το οποίο αποτελείται από το νευροφυτικό, ανοσοποιητικό και
ενδοκρινικό σύστημα. Όλα αυτά τα συστήματα συνεχώς «συνομιλούν» μεταξύ τους και
αλληλοεπηρεάζονται. Ότι εξασθενεί ή ενισχύει ένα από αυτά κάνει το ίδιο και στα
άλλα. Αν το άγχος επηρεάζει τον άξονα αυτό σημαίνει ότι επηρεάζει επίσης όλα τα
συστήματα του. Νευροφυτικό, Ενδοκρινικό και Ανοσοποιητικό.
Το μυστήριο της ομοιόστασης.
Τι οδήγησε όμως τον Selye να
κάνει την συγκεκριμένη παρατήρηση και τι τον βοήθησε στο να διαμορφώσει την
θεωρία του; Είναι ενδιαφέρον ότι το όνομα “Στρες” το έδωσε πολύ μετά από την
ανακάλυψη του συνδρόμου όταν - κατά τα λεγόμενα του – προσπαθούσε να εξηγήσει
το σύνδρομο μεταξύ άλλων και στους Γαλλικούς επιστημονικούς κύκλους. Εκεί
αναγκάστηκε να το ονομάσει ως “πίεση” που δέχεται ο οργανισμός κάθε φορά που
απειλείται και η αντίστοιχη λατινική λέξη είναι “στρες”. Στην πραγματικότητα ο
Selye ονόμαζε με διαφορετικό όνομα ένα φαινόμενο που ήδη είχε παρατηρηθεί πολύ
πιο πριν από διαφόρους φυσιολόγους όπως ο Cannon και ο Bernand. Το φαινόμενο
της “Ομοιόστασης”.
Το φαινόμενο της ομοιόστασης
πρεσβεύει ότι ο οργανισμός ως ένα ζωντανό “ανοιχτό σύστημα εκτός ισορροπίας”
τείνει να διατηρεί όλες τις ζωτικές του λειτουργίες μεταξύ δύο ορίων. Ένα
ελάχιστο και ένα μέγιστο. Ανάμεσα σε αυτήν την ομοιοστατική παράμετρο μόνο
είναι δυνατή η διατήρηση της ζωής, η συνεχής ανάπλαση των κυττάρων και η
διατήρηση του κύριου χαρακτηριστικού κάθε ανοιχτού συστήματος εκτός ισορροπίας
– που είναι όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί- δηλαδή της αρχικής μορφής του, το
“εσωτερικό περιβάλλον” όπως το είχε ονομάσει ο Bernand και την ομοιοστατική
ισορροπία όπως είχε προτείνει ο περίφημος φυσιολόγος Cannon.
Εάν δεν ήταν έτσι τα πράγματα
τότε κάθε περιβαλλοντική επιρροή, η απλή διαδικασία της ζωής θα άλλαζε συνεχώς
την μορφή του οργανισμού με αποτέλεσμα εκτός των άλλων να μην αναγνωρίζουμε ο
ένας τον άλλον και να έχουμε σοβαρό πρόβλημα επαφής. Το πόσο σημαντικός είναι ο
ομοιοστατικός έλεγχος μπορούμε να το αντιληφθούμε εάν σκεφτούμε ότι παρόλο που
κάθε λίγα χρόνια όλα μας τα κύτταρα αλλάζουν και είμαστε ουσιαστικά ένας
εντελώς νέος οργανισμός όμως η μορφή μας παραμένει η ίδια και αναγνωρίσιμη.
Όλες οι ζωτικές λειτουργίες του οργανισμού όπως η θερμοκρασία, pH, πίεση,
ενδοκρινικό, σάκχαρο κλπ είναι υπό ομοιοστατικό έλεγχο.
Η ομοιόσταση ως το κύριο
αίτιο του άγχους.
Ο Selye ήταν ενήμερος αυτού
του φαινομένου και είχε πολλές επαφές με τον Cannon με τον οποίο συζητούσε τις
απόψεις του για το στρες. Και οι δύο ήταν επίσης ενήμεροι για τις απόψεις του
περίφημου φυσιολόγου Bernand ο οποίος τον 19ο αιώνα σε συζητήσεις που είχε με
τον Παστέρ επέμενε ότι αυτό που έχει πρωταρχική σημασία στην διατήρηση της
υγείας δεν είναι η ύπαρξη ή όχι μικροβίων – που ούτως ή άλλως υπάρχουν σε
τεράστιες ποσότητες παντού, μέσα και έξω από τον ανθρώπινο οργανισμό – αλλά το
“εσωτερικό περιβάλλον” του οργανισμού. Ενώ ο Παστέρ έφερνε αντιρρήσεις σε αυτές
τις απόψεις όμως πριν τον θάνατο του εκμυστηρεύθηκε σε κάποιον συνεργάτη του
ότι τελικά ο Bernand είχε δίκιο και ότι “τα μικρόβια δεν είναι τίποτα, το πεδίο
είναι το παν”.
Τι σχέση όμως έχουν η ομοιόσταση,
το «εσωτερικό περιβάλλον» και το στρές μεταξύ τους; Και ποιο σημαντικά ποια η
σχέση τους με την υγεία μας; Απαντώντας σε αυτά τα ερωτήματα ξεκινάμε ένα
συναρπαστικό ταξίδι ανίχνευσης των μυστηρίων που είναι ο άνθρωπος,
το περιβάλλον, η ψυχή του και
οι ενέργειες που τον περιβάλλουν.
Κάθε ερέθισμα που δέχεται ο
άνθρωπος από την στιγμή που θα γεννηθεί, η απλή διαδικασία της ζωής είναι στην
πραγματικότητα μία μορφή πίεσης, στρες, άγχος που τείνει να αλλάξει το
εσωτερικό περιβάλλον και ως αποτέλεσμα κινητοποιεί τον μηχανισμό της
ομοιόστασης. Μέχρι εδώ όλοι οι ερευνητές συμφωνούν μεταξύ τους. Το τι ακριβώς
όμως συμβαίνει μετά είναι το αντικείμενο πολλών ερευνών και διαφορετικών
απόψεων. Απόψεις που μέχρι σήμερα συνεχώς αναθεωρούνται και αναπροσαρμόζονται έχοντας
αφήσει πίσω τις αρχικές θεωρίες του Selye, χωρίς όμως να αφαιρέσουν από την
αναγνώριση που του αρμόζει για την αρχική του ανακάλυψη.
Άγχος-Οι νέες αντιλήψεις.
Η βασική διαφορά μεταξύ του
Selye και των σύγχρονων απόψεων είναι το μοντέλο που χρησιμοποιείται για να
εξετασθεί η επίδραση του στρες στον ανθρώπινο οργανισμό. Το μοντέλο του Selye
θεωρείται απλοϊκό και ξεπερασμένο διότι πρεσβεύει ότι όλα τα ερεθίσματα που
δέχεται ο άνθρωπος θα έχουν περίπου το ίδιο αποτέλεσμα όσον αφορά την
κινητοποίηση των ομοιοστατικών μηχανισμών. Το σύγχρονο όμως μοντέλο αντικρούει
αυτή την άποψη και προτείνει μία ποιο σύνθετη εικόνα του τι πραγματικά
συμβαίνει.
Αυτό είναι το περίφημο
“transactional” μοντέλο που προτείνει ότι κάθε πίεση – ή στρεσογόνος παράγοντας
όπως αλλιώς ονομάζεται – εξαρτάται από την ψυχοσύνθεση του ατόμου, το κοινωνικό
περιβάλλον, την διατροφή και τον τρόπο ζωής μεταξύ άλλων. Επομένως αυτό που
ονομάζουμε στρες ή άγχος δεν είναι από μόνο του ζημιογόνο όπως εθεωρείτο μέχρι
σήμερα αλλά σε μεγαλύτερο βαθμό από ότι πιστεύαμε εξαρτάται από το ίδιο το
άτομο και πόσο προετοιμασμένο είναι για να αντιμετωπίσει την απειλή. Δηλαδή
όπως πρέσβευε και ο Bernand εξαρτάται από το “εσωτερικό περιβάλλον” του ατόμου.
Αυτό είναι το
Βιο-Ψυχο-Κοινωνικό μοντέλο ελέγχου του άγχους όπως έχει διαμορφωθεί από τις
σύγχρονες επιστημονικές έρευνες του φαινομένου. Τα πιο σημαντικά στοιχεία του
μοντέλου αυτού έχει αρχίσει επίσης να διαφαίνεται ότι αποτελούν η διατροφή, η
νοοτροπία και ο τρόπος ζωής του ανθρώπου.
Τι πραγματικά εννοούμε με το
άγχος.
Οι απόψεις αυτές φαίνεται να
είναι αντίθετες από τις κοινές αντιλήψεις περί άγχους και επομένως είναι πολύ
σημαντικό να εξετασθούν σε βάθος. Πως είναι δυνατόν για παράδειγμα η διατροφή
να επηρεάζει τις επιπτώσεις του άγχους αλλά και το ίδιο το άγχος ως μέγεθος όχι
μόνο σε διαφορετικά άτομα αλλά και στο ίδιο το άτομο σε διαφορετικές στιγμές
της ζωής του; Είναι δυνατόν μέσω της διατροφής να μειώσουμε τις επιπτώσεις του
και πως;
Ένα παράδειγμα για το πώς
μπορεί να συμβαίνει αυτό είναι ο τρόπος που ο νευρο-ανοσο-ενδοκρινικός άξονας
κινητοποιείται και αλληλοεπηρεάζεται κάθε φορά που λειτουργεί ο μηχανισμός της
ομοιόστασης. Οι ορμονικές εκκρίσεις αλλά και η ακεραιότητα και λειτουργικότητα
και του νευρικού αλλά και του ανοσοποιητικού συστήματος εξαρτώνται σε
μεγαλύτεροι βαθμό από ότι πιστεύαμε μέχρι τώρα από τις τροφές που τρώμε ή δεν
τρώμε. Μπορούμε εδώ με ασφάλεια να ισχυριστούμε ότι υπάρχουν τροφές που
επαυξάνουν ή ακόμα χειρότερα προκαλούν άγχος και άλλες που το μειώνουν ή το
ελέγχουν σημαντικά.
Οι απόψεις αυτές εδραιώθηκαν
μετά από τις προόδους που έκανε η επιστήμη της διατροφολογίας όσον αφορά την
κατανόηση της βιοχημικής επίδρασης της τροφής στον νευρο-ανοσο-ενδοκρινικό
άξονα και ως εκ τούτου η διατροφολογία είναι ίσως η πιο σημαντική επιστήμη στην
αντιμετώπιση του άγχους αποτελεσματικά. Δυστυχώς ο Selye στην εποχή του δεν
είχε την δυνατότητα να γνωρίζει αυτές τις απόψεις των επιστημόνων ερευνητών της
κλινικής διατροφολογίας έτσι ώστε να μπορεί να αναβαθμίσει τις δικές του
απόψεις του όσον αφορά το άγχος και τα επιπτώσεις του.
Ταυτόχρονα και ίσως πιο
σημαντικά όταν περιέγραφε τα τρία στάδια αντίδρασης του οργανισμού σε κάποιον
στρεσογόνο παράγοντα, ως αντίσταση, προσαρμογή και εξάντληση του οργανισμού που
θεωρείται η αρχή της παθογένεσης, δεν είχε υπόψη του κάτι σημαντικό. Ότι δηλαδή
το στάδιο της εξάντλησης να μην είναι υπάρχει αλλά στην πραγματικότητα να
συμβαίνει κάτι άλλο, τελείως διαφορετικό που θεωρείται από τους σύγχρονους
ερευνητές του φαινομένου ότι είναι ο βασικός μηχανισμός που μετατρέπει το άγχος
από μία απλή αντίδραση του οργανισμού στις προκλήσεις του περιβάλλοντος και
κινητοποίηση της ομοιόστασης, σε παθογένεση και το κύριο αίτιο όλων σχεδόν των
εκφυλιστικών παθήσεων από τον καρκίνο και τις καρδιοπάθειες μέχρι τον διαβήτη,
αρθριτικά και ψυχοπάθειες.
Το άγχος είναι το αποτέλεσμα
και όχι το αίτιο του προβλήματος.
Αυτό που προτείνουν οι
σύγχρονοι ερευνητές όπως ο Taylor και ο Sapolsky είναι αντί για το τρίτο στάδιο
της εξάντλησης που περιέγραψε ο Selye στην πραγματικότητα ο οργανισμός αντίθετα
συνεχίζει να υπεραντιδρά δημιουργώντας πληθώρα παθολογικών προβλημάτων πολύ
προτού φτάσει στο τελικό στάδιο της εξάντλησης. Αυτή η ανεξέλεγκτη συνεχής
υπεραντίδραση του οργανισμού στους αγχογόνους παράγοντες και τις προκλήσεις της
καθημερινότητας είναι στην πραγματικότητα άμεσα ή έμμεσα η αιτία των
παθολογικών συμπτωμάτων που
έχουν συνδεθεί με το φαινόμενο του άγχους.
Για παράδειγμα οι ερευνητές
αναφέρουν ότι οι επινεφρίνες και η κορτιζόλη που εκκρίνονται από τον οργανισμό
μας κάθε φορά που αντιδρούμε σε κάποιο ερέθισμα του περιβάλλοντος έχουν ως
αποτέλεσμα, αν δεν ελέγχονται από τους ισορροπητικούς μηχανισμούς του ίδιου του
οργανισμού, την ανισορροπία του σακχάρου, υπέρταση, καρδιοαγγειακά και την
σταδιακή καταστροφή των νευρώνων του νευρικού συστήματος. Αυτό που ο Taylor
ονόμασε «Η Διεγερτικοδηλητηρίαση του άγχους».
Επομένως δεν είναι οι
αγχογόνοι παράγοντες, αυτό που εσφαλμένα γενικά και αόριστα ονομάζουμε
συλλογικά «άγχος» που δημιουργεί το πρόβλημα των παθολογικών συμπτωμάτων αλλά η
αδυναμία του οργανισμού να ισορροπεί την αντίδραση μας σε αυτούς και να ελέγχει
τις εκκρίσεις πανίσχυρων «αγχωτικών» ορμονών και νευροδιαβιβαστών όπως οι
επινεφρίνες, κορτιζόλη, ντοπαμίνη, σεροτονίνη, ισταμίνη, ινσουλίνη και πολλών
άλλων. Αυτή η ικανότητα του οργανισμού να ελέγχει αυτές τις βιοχημικές
εκκρίσεις εξαρτάται απόλυτα από τα θρεπτικά στοιχεία – ορθά μόρια που υπάρχουν
στα κύτταρα και είναι μεταβολίτες βιταμινών, μετάλλων, ιχνοστοιχείων, ενζύμων
και άλλων φυτοθρεπτικών. Εξαρτάται επίσης από τα επίπεδα τοξίνωσης του
οργανισμού και την ικανότητα αποτοξίνωσης, από αλλεργίες και ειδικά
καθυστερημένες αλλεργικές αντιδράσεις όπως είναι οι τροφικές δυσανεξίες που
εμπλέκουν την IGg ανοσοσφαιρίνη, την καλή λειτουργία του γαστρεντερικού
συστήματος που επιτρέπει την σωστή απορρόφηση και αφομοίωση της τροφής,
φλεγμονές, δυσβίωση εντέρου, άσκηση, ενυδάτωση, αναπνοή και νοοτροπία.
Αυτό είναι το
Βιο-Ψυχο-Κοινωνικό μοντέλλο του άγχους που ανέφεραν οι σύγχρονοι ερευνητές. Με
λίγα λόγια οι ίδιοι αγχογόνοι παράγοντες έχουν διαφορετική επίπτωση όχι μόνο σε
διαφορετικά άτομα αλλά και στο ίδιο το άτομο ανάλογα τα επίπεδα της υγείας του
οργανισμού του την δεδομένη στιγμή και την ικανότητα του να αντιμετωπίσει το
ερέθισμα.
Όπως επίσης αναφέραμε όλα
αυτά εξαρτώνται από συγκεκριμένα θρεπτικά στοιχεία τα οποία πρέπει να
συνυπάρχουν στις ιδανικές ποσότητες, μορφή και συνδυασμούς που απαιτεί ο κάθε
οργανισμός ανά πάσα στιγμή. Η ισορροπία του νευρικού συστήματος εξαρτάται από
ικανές ποσότητες τρυπταμίνων οι οποίες ως δωρητές ομάδων μεθύλης αυξάνουν την
λειτουργικότητα των νευροδιαβιβαστών και φυσικά τις νευρομυικές λειτουργίες
όταν αυτές απαιτούνται σε καταστάσεις έντασης. Και όχι μόνο αυτό αλλά και ο
συντονισμός του σώματος καθώς και η αίσθηση ισορροπίας και αντίληψης του
περιβάλλοντος, απαραίτητες προυποθέσεις όχι μόνο για την καλύτερη επαφή και
επικοινωνία με τα ερεθίσματα που δεχόμαστε καθημερινά από το περιβάλλον αλλά
και στον αθλητισμό-που είναι καθ’ορισμόν στρες, μυοσκελετικό άγχος -,ειδικά σε
ομαδικά αθλήματα όπου ο συντονισμός μεταξύ αθλητών της ιδίας ομάδος κάνει την
διαφορά μεταξύ νίκης η ήττας, όλα αυτά εξαρτώνται από την διατροφή.
Συγκεκριμένα από τις
τρυπταμίνες και τους συμπαράγοντες, όπως βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία και
ένζυμα τα οποία θα μπορούν να μετατρέψουν τα διάφορα αμινοξέα σε βιοχημικές
ουσίες χρήσιμες και απαραίτητες για το νευρικό μας σύστημα. Για παράδειγμα το
αμινοξύ L-phenylalanine συνδυάζεται με την βιταμίνη Β6 για να παράγει την
φενυθυλαμίνη η οποία είναι το "βότανο του έρωτα" που βρίσκεται στην
σοκολάτα ως συστατικό της και προωθεί ευεξία και ευφορία στο άτομο. Έτσι πολλά
άτομα ειδικά γυναίκες καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες σοκολάτας όταν είναι υπό
πίεση.
Ο εθισμός του ατόμου στην
σοκολάτα μπορεί να αντιμετωπισθεί φυσικά με την παροχή ικανών ποσοτήτων του συγκεκριμένου
αμινοξέος και των συμπαραγόντων που απαιτούνται για τον μεταβολισμό του.
Τα Ω3 και Ω6 ζωτικά λιπαρά
είναι απαραίτητα όχι μόνο για την ακεραιότητα των κυτταρικών μεβράνων των
νευρόνων αλλά επίσης και του ανοσοποιητικού συστήματος καθώς και της αντιμετώπισης
των υποκλινικών φλεγμονών που δημιουργούν οι κρυφές αλλεργίες και οι οποίες
ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την ανισορροπίας του άξονα λόγω συνεχών
εκκρίσεων κορτιζόλης και DHEA.
Δεν υπάρχει άγχος αλλά
διατροφικά εξαντλημένοι οργανισμοί. Συνοψίζοντας.
Αυτό που εσφαλμένα
επαγγελματίες της υγείας και
καταναλωτές αποκαλούν άγχος είναι στην πραγματικότητα τα ερεθίσματα
του περιβάλλοντος, πιθανοί αγχογόνοι
παράγοντες, που πάντα προκαλούν κάποια
αντίδραση στον οργανισμό ως αναπόφευκτο επακόλουθο της διαδικασίας
της ζωής. Μόνο οι νεκροί οργανισμοί
δεν αντιδρούν σε τίποτα.
1. Η αντίδραση του κάθε
οργανισμού στα περιβαλλοντικά ερεθίσματα είναι μικρή ή μεγάλη και προκαλεί μία
πίεση-στρες-άγχος επίσης μικρή ή μεγάλη.
2. Το μέγεθος της αντίδρασης
και η επακόλουθη πίεση-άγχος που αισθάνεται το άτομο εξαρτάται απόλυτα από τα
επίπεδα της υγείας του και την ικανότητα του οργανισμού του να ισορροπεί
τον νευρο-ανοσο-ενδοκρινικό άξονα.
3. Τα επίπεδα της υγείας του
ατόμου εξαρτώνται απόλυτα από την διατροφή, τρόπο ζωής, αναπνοή, ενυδάτωση,
άσκηση, νοοτροπία, ψυχολογία και το περιβάλλον.
4. Η θεωρία του Selye περί του
Συνδρόμου Γενικής Προσαρμογής έχει αντικατασταθεί από το Βιο-Ψυχο-Κοινωνικό
μοντέλο. Δηλαδή ότι οι ίδιοι αγχογόνοι παράγοντες προκαλούν διαφορετικού
μεγέθους
αντίδραση-προσαρμογή-πίεση-άγχος σε διαφορετικά άτομα και ακόμα και στο
ίδιο το άτομο ανάλογα τα επίπεδα της υγείας που έχει την δεδομένη στιγμή.
5. Τα επίπεδα υγείας
ρυθμίζονται σωστά και μόνιμα μόνο με την Ορθομοριακή Διατροφή.
Έτσι μπορούμε να πούμε ότι η
πίεση-άγχος που αισθάνεται κάποιο άτομο είναι μία εξίσωση όπου άγχος =
αγχογόνος παράγοντας – επίπεδα υγείας. Έτσι αν κάποιος αγχογόνος παράγοντας
έχει μέγεθος 10 και τα επίπεδα υγείας είναι επίσης 10 τότε το άγχος είναι 10-10
= 0.
Αυτό σημαίνει ότι ένα
ορθομοριακά ενισχυμένο άτομο θα μπορεί να αντιμετωπίζει όλοένα και μεγαλύτερες
προκλήσεις και πιέσεις από το περιβάλλον με ολοένα και μικρότερη πίεση-άγχος.
Ενώ ένα ορθομοριακά εξαντλημένο άτομο δεν θα μπορεί να αντιμετωπίσει ούτε καν
την ρουτίνα της καθημερινότητος χωρίς να αγχώνεται. Έτσι οι άθλοι των νάνων
γίνονται τα παιχνίδια των γιγάντων.
